Women’s Poetry in Afghanistan: From Protest to Raising Global Awareness |شعر زنانه در افغانستان: از اعتراض تا آگاهی‌بخشی در عرصه جهانی

Karima Shabrang shares her life experiences, from living in the war-torn land of Afghanistan to migrating to Germany and publishing her poetry collections in German. Her story represents the voices of Afghan women who, amidst pain and suffering, shout for their freedom and identity.

So far, Karima Shabrang has published several poetry collections, including Ferasoy Badnami (Beyond Infamy), Pellehaye Gnah Aloud (Sinful Steps), Nagoftahai Ahurayi (Unspoken Words of Ahura), Ankabut Dam Mibafad Man Khial (The Spider Weaves My Thoughts), Atash Bas Ba Sher (Ceasefire with Poetry), and a Persian-German collection called Khak Tanaffos Kardam Va Baran Sokhan Goftham (I Breathed Dust, I Spoke Rain). In this context, we had an interview with the poet, particularly about her book recently published in German. 

Who is Karima Shabrang? 

I was born on November 4, 1986, in northern Afghanistan. I finished my School in Badakhshan province, and after taking the university entrance exam (Kankor) in 2003, I was admitted to the Faculty of Persian Language and Literature at Kabul University.

I wasn’t very interested in poetry during my childhood. after that, I entered university, I spent most of my time studying about women and women’s poetry. During this period of study and exploration, I felt a huge gap in Afghan poetry — the lack of women’s presence in the essence of women’s poetry. While Afghan Persian literature had many great female poets, these women were not writing about their own gender, they were not truly present in their own poetry. The more I read, the more I felt this absence, which led me to begin writing poetry during my student years, resulting in the publication of several poetry collections. My first collection, Ferasoy Badnami, caused quite a stir. I was fully aware of the fate and future of the book before it was published.

What does poetry mean to you, and what factors led you to the world of poetry?  

Poetry is the other side of my life. Just as people need food and drink, they also need poetry and books to read and write in order to understand and to make themselves understood. Various factors lead me to writing, but the major one is enlightenment.  

Can you tell us a little about the publication of your book in German?  

My life partner and I received a scholarship through the ICORN/DAAD program in 2022 for our cultural and artistic activities, much of which relates to protest in art. This program supports artists who face persecution for their work. We came to Berlin, Germany, where DAAD also offers various benefits to scholarship holders.  

After reading my poems at international festivals in Europe and Berlin, this organization became interested in translating and publishing my poetry collection from Persian to German. After nearly a year and a half of effort, the book was finally published. 

What message does your book, titled (I Breathed Dust) send to German-speaking readers? 

The book (I Breathed Dust) represents the position of independent women’s poetry from Afghanistan to the world. The translated poems in this collection, aside from their erotic and sensual aspects, largely depict a woman trapped in the suffocating grip of the clergy, who reduce women to worthless and intellectually inferior beings.  

This book tells the stories of women from a land drowning in sorrow who refuse to surrender or give in. They pour their essence into their struggle and loudly cry for freedom.  

Does this book convey some of your personal experiences of migration and exile to your German readers?  

Of course. Poetry is the result of both good and bad human experiences. It is through these experiences that a person lives, writes, and continues. For Afghans, especially women, migration was not a choice — it was forced and imposed. When you migrate, you take only your soul with you to a completely unfamiliar culture and land. Each day, you watch your parents’ hair turn grayer through the screen of your phone, and with each passing day, you become more devastated.

Every morning when you open your phone, you’re filled with fear and anxiety about the safety of your family, who are still strangers in their own land. All of these experiences inevitably find their way into my poetry, and naturally, the German reader will become more aware of the situation of Afghan women and our migration experiences. 

How much will the translation of your work into German be effective in introducing Persian literature and the concerns of Afghan women to a global audience?  

Every literary work that is translated into a foreign language introduces the literature and worldview of the poet or creator to the outside world. This collection also carries an important message about women imprisoned in their homeland.  

Additionally, it depicts erotic and sensual poetry, which forms a major part of women’s identity. I believe this will have a significant impact. After the publication of this collection, which was only a month ago, I received numerous contacts and feedback from German-speaking readers. This is very valuable to me because, in a short time, I was able to take a small step for Persian poetry and literature, the historic language of our ancestors.  

Do you feel that migration and living in two different cultures have influenced on your poetry’s style and themes?  

I can’t say the style has changed, but I can say that my perspective and narrative have been influenced. The experience of living in exile has certainly shaped my work, and given the dark situation of our country, the themes of my poetry have also shifted.  

 Why are you particularly drawn to free verse poetry?  

This style of poetry has been taken less seriously in Afghanistan, much like the existence and identity of women in poetry. This is why I’m someone who enjoys taking risks and swimming against the current. More importantly, I’ve tried to introduce this style more and make it more accepted. Fortunately, after me, many fresh voices have entered this field.  

 What do you think about the role of the poet in society?  

Shabrang: In my view, every factor in society plays a role in its growth and progress-hether politicians, intellectuals, poets, filmmakers, or musicians. If we analyze the fate of our society, the problem lies here: neither poets and artists nor politicians have played their roles properly. As Hannah Arendt says, everyone in our society played a gray role. Everyone tried to say, “The society and its conditions have nothing to do with me.”   

This has opened the door for further manipulation by the clergy, their followers, and corrupt politicians.  

Unfortunately, even today, no one is willing to take responsibility for playing a role in the country’s dark fate. Perhaps they could have prevented the current situation if everyone, including civil activists, poets, filmmakers, politicians, etc., had properly fulfilled their roles and responsibilities. 

کریمه شبرنگ از تجربیات زندگی در سرزمین جنگ‌زده‌اش افغانستان تا مهاجرت به آلمان و چاپ مجموعه شعرهایش به زبان آلمانی می‌گوید. داستان او روایت‌گر صدای زنان افغان است که در میان درد و رنج، آزادی و هویت خود را فریاد می‌زنند.

 

از بانو کریمه شبرنگ تا به حال چندین مجموعه شعر تحت نام های فراسوی بدنامی، پله های گناه آلود، نگفته های اهورایی، عنکبوت دام می بافد من خیال، آتش بس با شعر و مجموعه فارسی -آلمانی تحت نام خاک تنفس کردم و باران سخن گفتم، به نشر رسیده است. به همین بهانه با این بانوی شاعر از جمله در مورد کتاب اش که اخیرا به زبان آلمانی نیز چاپ شده، با وی مصاحبه ای انجام داده ایم. 

کریمه شبرنگ کیست؟ 

شبرنگ: متولد ۱۳ عقرب ۱۳۶۵ اهل شمال افغانستان هستم، مکتب را در ولایت بدخشان تمام کردم و در سال ۱۳۸۲ بعد از امتحان کانکور وارد دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کابل شدم. 

با شعر از دوره کودکی چندان انسِ نداشتم، وقتی دانشگاه رفتم بیشتر زمانم را صرف مطالعه زنان و شعر زنان کردم در جریان همین مطالعه و آشنایی یک خلای بزرگی در شعر افغانستان را حس کردم، که آن حضور زن در جان مایه شعر زنان بود. ادبیات و شعر فارسی افغانستان شاعران زن خوب زیاد داشت اما این زنان در شعر جنس خودشان نبودند، حضور نداشتند. بنا بر این، من هر چه بیشتر می‌خواندم بیشتر این جای خالی را حس می‌کردم تا این که در همین دوره دانشجویی شروع به نوشتن شعر کردم که حاصل آن چاپ چندین مجموعه شعر بود. نخستین مجموعه‌ای من “فراسوی بونامی” به‌صورت گسترده جنجال‌آفرین شد. خودم پیش از چاپ کتاب از سرنوشت و آینده‌ای آن کاملا آگاه بودم. 

شعر برای شما چه معنایی دارد و چه عواملی باعث شد که به دنیای شعر وارد شوید؟ 

شبرنگ: شعر روی دگر زندگی است، آنگونه که آدم به خوردن و نوشیدن نیاز دارد به خواندن و نوشتن شعر و کتاب نیز نیاز جدی دارد تا بفهمد و بفهماند، عوامل گوناگونِ باعث روی آوردن به نوشتن می‌شود که آگاهی دهی بخش کلانِ آن است. 

در مورد چاپ کتاب تان به زبان آلمانی اگر کمی معلومات بدهید؟ 

شبرنگ: من و همراهِ زندگی‌ام از طریق برنامه ICORN/DAAD هنرمندان بخاطر فعالیت های فرهنگی و هنری‌مان که بخش کلان آن به اعتراض در هنر برمی‌گردد در سال ۲۰۲۲ موفق به دریافت این بورسیه شدیم و به برلین آلمان آمدیم  DAAD برنامه حمایت از هنرمندان معترض در کنار امتیاز‌های دگر که برای دارندگان بورسیه ارایه داد. 

این نهاد پس از خوانش شعرهای من در جشنواره‌های بین‌الملی اروپا و برلین، علاقمند برگردان و چاپ مجموعه شعر من از زبان فارسی به‌ آلمانی شدند، البته بعد از تقریبا یک و نیم سال تلاش و زحمت این اثر اقبال چاپ یافت. 

کتاب «من خاک تنفس کردم» چه پیامی برای مخاطبان به ویژه آلمانی ها دارد؟ 

شبرنگ: کتاب “خاک تنفس کردم، باران سخن گفتم” در واقع معرف جایگاه شعر زنِ مستقلِ افغانستان به جهان است، چون شعرهای برگردانِ این مجموعه جدا از بخش اروتیک و تنانه‌گی، بخش بزرگی آن روایت زنی‌ است گیر کرده در چنگال خفشان زمان ملایان” که زن را به موجود بی ارزش و ناقص‌العقل تقلیل دادند. 

این کتاب برای خوانندگان آلمانی زبان روایات زنان یک سرزمین غرق در اندوه است که به ناگزیری و تسلیم شدن تن نمی‌دهند از جان مایه می‌گذارند و رهایی را با صدای بلند فریاد می‌زنند. 

آیا این کتاب بخشی از تجربیات شخصی شما در مهاجرت و غربت را به خوانندگان آلمانی منتقل می‌کند؟ 

شبرنگ: البته که بله، شعر خودش حاصل تجربیات خوب و بد انسان است، آدمی‌ با همین تجربه‌ها زنده است و می‌نویسد و ادامه می‌هد، مهاجرت برای افغانستانی‌ها به‌ویژه زنان انتخاب نبوده مثل تمام موارد دگر اجبار و تحمیل بوده، وقتی مهاجرت می‌کنی فقط جانت را بر می‌داری و می‌آیی به فرهنگ و  سرزمین کاملا نا آشنا؛ هر روز از پشت تصویر گوشی موهای سپید شده مادر و پدرت را می‌شماری بیشتر از روز قبل ویران می‌شوی، هر پگاه وقتی گوشی را باز می‌کنی سراپا در ترس و دلهره به سر می‌بری که برای خانواده‌ات که در سرزمین خودت غریب اند، مبادا بلای سرشان آمده باشد، تمام این تجربه‌ها در شعر خواسته یا ناخواسته روایت می‌شود و طبعا که خواننده آلمانی بیشتر از وضع زنان و تجربه‌های مهاجرت ما آگاه می‌شود. 

ترجمه این اثر به زبان آلمانی، تا چه حد در معرفی ادبیات فارسی و دغدغه‌های زنان افغانستان به مخاطبان جهانی موثر خواهد بود؟ 

شبرنگ: خوب هر اثر که به زبان غیر اصلی برگردان و چاپ می‌شود معرف ادبیات و نوع نگاه شاعر یا صاحب اثر به جهان پیرامون‌ش است برای مخاطب خارجی، این مجموعه هم که حامل پیام مهم زنان در بند یک سرزمین است. 

در عین حال روایت‌گر شعر اروتیک و تنانه که بخش بزرگ هویتِ زنان محسوب می‌شود، من فکر می‌کنم تاثیر زیادی خواهد داشت بعد از چاپ این مجموعه که از آن یک‌ماه نمی‌گذرد، تماس‌ها و بازخورد فراوان خوانندگان آلمانی زبان را در یافت کردم؛ این برایم خیلی ارزشمند است، چون توانستم در زمان کوتاه گامِ کوچکی برای شعر و ادبیات پارسی، زبان تاریخی نیاکان مان بردارم. 

زبانِ که آن را در مهد و بستر‌اش، جغرافیای خراسان و افغانستان امروزی انکار می‌کنند. 

همیشه به این می‌اندیشم: چطور می‌شود زبان پارسی را در بلخ باستان انکار کنند، یا آن را به دروغ و  

هدفمند زبان دری بخوانند؟ 

آیا شما احساس می‌کنید که مهاجرت و تجربه زندگی در دو فرهنگ مختلف باعث تغییر در سبک و موضوعات شعر شما شده است؟ 

شبرنگ: سبک را که نمی‌توان گفت، اما نوع نگاه و روایت را تا جای ممکن می‌شود گفت؛ تاثیر پذیر از دوره‌های زندگی در غربت بوده و البته که با توجه به وضعیت تاریک کشورما، موضوع شعر هم می‌تواند تغییر کند. 

چرا بیشتر به شعر سپید علاقه دارید؟ 

شبرنگ: این سبک شعر در افغانستان کمتر جدی گرفته شده است، مثل وجود و هویت خود زن، در شعر برای همین من آدم ریسک پذیر هستم و دوست دارم همیشه خلاف جریان آب شنا کنم و مهم‌تر این که تلاش کردم این سبک بیشتر معرفی شود و جا بی‌افتد. 

خوش‌بختانه بعد از من و امروزه، زنان تازه نفس در این عرصه وارد شدند. 

به نظر شما نقش شاعر در جامعه چیست؟ 

شبرنگ: به نظر من تمام عوامل یک جامعه در رشد و پیشرفت جامعه نقش دارد چه سیاستمدار چه فرهنگیان و شاعر چه سینماگر و موسیقی‌دان، سرنوشت جامعه ما اگر ریشه‌یابی شود مشکل در همین است: نه شاعر و هنرمند نقش خودش را در جامعه به درستی ادا کرده نه سیاستگر و… بقول هانا آرنت افراد جامعه ما همه نقش خاکستری داشتند. همگی تلاش می‌کردند بگویند: جامعه و شرایط آن به من ربط ندارد. 

این زمینه را برای مانور بیشتر ملایان، پیروان و سیاسیون خلاف‌کار باز‌تر کرد. 

متاسفانه امروز هم هیچ‌کسی حاضر نیست نقش داشتن در سرنوشت سیاه کشور را گردن بگیرند، چه بسا که می‌توانستند از وضعیت امروزی جلوگیری کنند اگر به‌ درستی، فعال مدنی، شاعر، سینماگر، سیاسیون و… نقش و مسئولیت ادا می‌کردند. 

 جلوگیری کنند اگر به‌ درستی، فعال مدنی، شاعر، سینماگر، سیاسیون و… نقش و مسئولیت ادا می‌کردند.

سید قدیر وفا